W obliczu wzrastającej niepewności związanej z epidemią COVID-19 oraz zamknięciem szkół i przedszkoli, każdy rodzic zastanawia się, co powinien zrobić ze swoimi pociechami i ich przyszłością.

Przez 11 lat uczyłem się w domu, uważam szkołę domową za jedną z najlepszych form nauczania, a dom za najlepsze miejsce do budowania charakteru. W tym artykule podzielę się swoim doświadczeniem i pokażę szansę, jaką obecna sytuacja związana z epidemią koronawirusa daje rodzicom na wzmocnienie charakteru swoich dzieci i umiejętne zdobywanie wiedzy.

Zamknięcie szkół to nie są kolejne ferie

Zarządzenie o zamknięciu szkół i innych publicznych miejsc masowych spotkań w związku z epidemią nie oznacza kolejnych ferii – to czas, który rodzice wraz z dziećmi powinni wykorzystać na planowanie przyszłości, przygotowania do ewentualnych problemów zdrowotnych w rodzinie i dalszego rozwoju.

Zamknięcie szkół i uczelni wyższych to nie kolejne dwa tygodnie ferii.

Waldemar Kraska – wiceminister zdrowia

Zabezpiecz środowisko domowe

Ustal podstawowe zasady zachowania.

1. Należy bezwzględnie myć ręce przed jedzeniem, zabawą i nauką. Warto też dezynfekować klamki, kurki od kranów i inne przedmioty często dotykane przez domowników.
2. Należy zabezpieczyć dziadków przed kontaktem z dziećmi. Dzieci mogą przechodzić chorobę COVID-19 bezobjawowo. Niestety w dalszym ciągu mogą stanowić zagrożenie dla innych, szczególnie osób starszych znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka.
3. Każdy powinien jeść dużo warzyw, owoców i orzechów oraz unikać przetworzonej żywności, cukru i białego pieczywa. Zróżnicowana dieta wykluczająca rafinowane i wysoko przetworzone produkty zmniejszy ciężar z naszego układu trawiennego i dostarczy wielu substancji wzmacniających odporność.

Zaplanuj dzień dziecka w trakcie epidemii

Dzieci lubią działać, potrzebują bodźców i nowych wrażeń. W trakcie epidemii, kiedy wiele czynności jest zakazanych lub obarczonych ryzykiem zakażenia, zapewnienie odpowiedniej ilości zajęć dzieciom może okazać się wyzwaniem.

Chcąc stworzyć plan dnia najlepiej zaangażować w to same dzieci, jeśli będą miały udział w planowaniu swoich zajęć, to dużo chętniej się do niego podporządkują.

Kilka pomysłów na aktywności

Dla młodszych dzieci:

1. Zbudujcie coś z klocków/innych przedmiotów.
2. Przeczytajcie ciekawą książkę. Czytanie pomaga w organizacji mowy.
3. Uczcie się rysować. Rysowanie rozwija wyobraźnię.

Dla starszych dzieci:

1. Uczcie się pisać historyjki.
2. Niech dzieci zaproponują rozwiązanie jakichś problemów i opracują strategię wdrożenia tego rozwiązania.
3. Posprzątajcie w pokoju. Porządek w pokoju to porządek w głowie – sprzątając pokój osoba planuje swoją interakcję z najbliżej otaczającym ją światem. Pozwólcie dzieciom zadecydować, co gdzie chcą mieć, nazwijcie to przemeblowaniem.

Stwórz stałą rutynę

Klucz edukacji domowej leży w nauczeniu dzieci, kiedy jest pora na naukę, a kiedy na zabawę. Jeśli uda się wam wypracować codzienny rytm z dziećmi, to osiągniecie ogromny sukces, który szybko zwróci czas poświęcony na opracowanie planu.

Stwórzcie harmonogram dnia w którym wyznaczycie czas na naukę, posiłki i dodatkowe aktywności dziecka takie jak zabawa, oglądanie filmów, i gry. Szczególną uwagę zwróćcie na to, co wasze dziecko robi na urządzeniach elektronicznych. Nauki psychologiczne pokazują, że to na co patrzymy, ma duży wpływ na to, kim się stajemy. Nie pozwalajcie dzieciom na gry, w których znajdują się sceny wulgarne, niegrzeczne.^[1] Starajcie się obejrzeć filmy, zanim obejrzą je dzieci. Osobiście polecam Smerfy, choć niebieskie ludziki często walczą z potworami i przeciwnościami losu, to pokazują, że dobro ostatecznie zwycięża.

Materiały do nauki

Istnieje wiele materiałów w Internecie dotyczących edukacji. Od czasu gimnazjum uczyłem się zupełnie samodzielnie, bez żadnego nauczyciela. Jedynie w wypadku trudności szedłem po pomoc do rodziców. W dzisiejszym świecie, gdzie Google jest pod ręką cały czas, każdy nawet dziecko, może uczyć się całkowicie samodzielnie.

Oczywiście na początku warto poświęcić dzieciom czas, zmotywować je do nauki i wskazać im drogę – to gdzie mogą szukać informacji. A później pomagać w trudnościach i z niezrozumiałym materiałem.

Jednym z najlepszych miejsc do nauki online jest Khan Academy. Ta, stworzona przez Salmana Khana, platforma zawiera filmy z lekcjami z każdego szkolnego przedmiotu.

Gdy dziecko nauczy się języka angielskiego, to otworzy się przed nim całe mnóstwo serwisów i aplikacji pomagających w nauce. Tutaj znajdziesz listę aplikacji, które mogą pomóc w nauce (lista i większość z wymienionych aplikacji jest w języku angielskim).

Monitoruj postępy

Bardzo ważne jest, aby wiedzieć, jak sprawnie nasze dzieci przyswajają materiał. Potrzebujemy tych informacji z dwóch powodów.

1. Dzieci muszą przygotować się do egzaminów.
2. Znając postępy dziecka, jesteśmy w stanie lepiej mu pomóc z materiałem, który jest dla niego trudny.

Sposobem, jaki stosowali moi rodzice, były wieczorne opowiadania. Po każdym dniu nauki musiałem opowiedzieć rodzicom, czego się nauczyłem, a oni słuchając, zaglądali do podręcznika i weryfikowali moją wiedzę. W ten sposób wszyscy wiedzieliśmy, na czym stoimy i mogliśmy lepiej rozplanować pozostały czas do końca roku szkolnego.

Co jeśli dzieci nie chcą się uczyć

Możemy zabrać im jakiś przywilej, z którego codziennie korzystają, np. możliwość grania w gry wideo lub oglądanie bajek. Możemy też dodać im dodatkowe zadanie do wykonania jak np. zamiatanie kuchni raz dziennie, jednocześnie obiecując, że kara zniknie, jak tylko zaczną się z powrotem uczyć. Warto zaznaczyć, że każde dziecko jest inne i nie wszystkie metody zawsze są skuteczne. Badania pokazują, że posiadamy osobne obwody w mózgu śledzące kary i nagrody, najefektywniej działamy, gdy chcemy coś osiągnąć, i jednocześnie uniknąć czegoś innego.^[2]

Gdy coś mówimy, musimy być konsekwentni

Dzieci błyskawicznie odkrywają niespójności. Bardzo nie lubią, gdy coś wykrzywia strukturę rzeczywistości. Prawdopodobnie jest tak dlatego, że ludzkie dziecko jest niezwykle wrażliwe i podatne na skrzywdzenie, dzieci intuicyjnie pilnują rodziców, aby oni zapewnili im bezpieczne środowisko.

Ustalając zasady postępowania, kar i nagród warto wyrażać się jasno, tak aby dzieci nas zrozumiały. Gdy reguły są ustanowione, powinniśmy je respektować, nagradzając i nakładając kary w ustalonych sytuacjach.

Nie karzemy za wykroczenia, co do których nie było jasne, jakie będą przynosić konsekwencje. Jeśli dzieci zrobią coś, co jest niedopuszczalne, jednak co do czego nie było ustalonych zasad, porozmawiajcie z nimi, upewnijcie się, że rozumieją, dlaczego takie zachowanie było złe i ustalcie konkretne konsekwencje tych zachowań.

Co, jeśli edukacja domowa spodoba się tak bardzo, że będziemy chcieli ją kontynuować?

Jeśli doszliście do tego momentu, to gratulacje! Edukacja domowa może być niezwykle nagradzającym wyborem dla rodziców, którzy chcą spędzać ze swoimi dziećmi więcej czasu. I choć stwarza ona nowe wyzwania, to tworzy także nowe możliwości, które dobrze wykorzystane mogą być ogromnym błogosławieństwem dla waszych dzieci.

Edukacja domowa w Polsce polega na przyswajaniu wiedzy objętej podstawą programową w domu i zdawaniu raz do roku egzaminów z wszystkich obowiązkowych przedmiotów. W moim przypadku wystarczały trzy godziny nauki przedmiotów szkolnych dziennie, pozostały czas poświęcałem na rozwijanie różnych zainteresowań, od szkoły muzycznej po ogrodnictwo i sport.

Gdy uczyłem się w domu, to edukacja domowa dopiero się w Polsce rozwijała. W związku z tym zdarzało się, że musiałem zmieniać szkoły patronujące, aby móc dalej uczyć się w domu. Dzisiaj nie jest to już problemem. Osobiście polecam szkołę podstawową i liceum im. Z. i J. Moraczewskich w Sulejówku koło Warszawy. Szkoła ta przyjmuje dzieci z całego kraju i kładzie szczególny nacisk na umożliwianie uczniom nauki w warunkach domowych. Pisałem w niej maturę i dobrze wspominam ten czas. A w podlinkowanym tutaj artykule możecie dowiedzieć się, co należy zrobić, aby móc uczyć dzieci w domu.

Kilka ciekawostek o edukacji domowej

• Dzieci częściej interesują się szerszym światem i poszukiwaniem rozwiązań niż wewnętrznymi i miejscowymi zajęciami.
• 14 prezydentów Stanów Zjednoczonych uczyło się w domu.
• Sławni wynalazcy, artyści, muzycy, pisarze i aktorzy, którzy uczyli się w domu:
  • Leonardo Da Vinci,
  • Wolfgang Amadeus Mozart, William Blake, Louis Armstrong,
  • Will Smith, Emma Watson,
  • Robert Frost, Mark Twain, C. S. Lewis, Charles Dickens,
  • George Bernard Shaw, Alexander Graham Bell, Thomas Edison, Albert Einstein, Benjamin Franklin.
• Dzieci uczące się w domu statystycznie dużo częściej ucieleśniają nowatorskie spojrzenie na świat, to sprawia, że często odnajdują rozwiązania, o których nikt inny nawet by nie pomyślał.
• Dzieci mogą uczyć się dużo szybciej, pozostawiając więcej czasu na zabawę i swoje hobby. Ja ucząc się w domu, spędzałem ok. 3 godziny dziennie na naukę, podczas gdy w szkole dzieci codziennie spędzają ponad 5 godzin.
• Dzieci mają dużo lepszą samokontrolę czasu i szybciej rozwijają zdolności motywowania siebie samego do kolejnych działań.
• Odizolowanie od dzieci, którym na niczym nie zależy, utrzymuje motywację dziecka na wysokim poziomie.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

Skąd będziemy wiedzieć, że robimy postępy?

Aby sprawdzić wiedzę dzieci, możecie umówić się na kilkunastominutowe spotkania wieczorem, w trakcie których dzieci będą opowiadały o tym, czego się tego dnia nauczyły z każdego przedmiotu. W trakcie takich spotkań możemy patrząc w podręcznik zadawać dodatkowe pytania. Jeśli ilość zapamiętanych informacji będzie niewielka, trzeba ponownie postawić cel i poświęcić trochę czasu na wyjaśnienie trudniejszych tematów.

Jak technologia może pomóc w nauce z domu?

Technologia może być niezwykle pomocna. Serwisy takie jak: Khan Academy, Matemaks i Duolingo stanowią niezwykle wartościowe źródło informacji wysokiej jakości. Z narzędzi tego typu korzysta także młodzież uczęszczająca do zwykłych szkół.

Czy gry lub bajki mogą pomóc w nauce?

Tak. Jeśli są używane jako przerywnik lub oparte są na materiale aktualnie poznawanym w szkole. Np. na stronie PisuPisu możemy znaleźć gry uczące pisania na klawiaturze i ortografii. Bardzo dobre są też gry planszowe, ponieważ uczą dzieci gry w towarzystwie i rozwijają myślenie strategiczne.

Czy dzieci uczące się w domu mają trudności w odnalezieniu się w społeczeństwie?

Nie. Należy jednak zadbać, aby dzieci miały wystarczającą ilość wyzwań i możliwości współpracy z innymi ludźmi. Można np. zapisać je do szkoły muzycznej po zakończeniu się epidemii. W Polsce istnieje wiele publicznych szkół muzycznych, więc tego rodzaju aktywność nie przynosi dodatkowych kosztów. Dzieci przezwyciężając problemy i wyzwania mogą zwiększyć wiarę w siebie.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że epidemia koronawirusa, choć trudna i dla wielu stanowiąca ogromne wyzwanie, przyniesie dużo pozytywnych decyzji odnośnie przyszłości naszej i naszych dzieci.

Postawcie sobie wyzwanie, spróbujcie uczyć dzieci w domu, nic nie szkodzi spróbować teraz w czasie epidemii, gdy szkoły są zamknięte. Zobaczycie, jak wam to idzie i zadecydujecie, czy chcecie wybrać tę drogę na przyszłość.

Artykuł w skrócie: Zabezpieczcie środowisko, stwórzcie stałą rutynę, korzystajcie z materiałów online, monitorujcie postępy, bądźcie konsekwentni i cieszcie się razem spędzonym czasem!

Zachęcam do zadawania pytań w komentarzach, na wszystkie odpowiem.

❤PS. Stworzyłem ostatnio program pomagający w stworzeniu wizji przyszłości, jaką chcielibyśmy mieć. Jeśli chcesz dostać do niego dostęp za darmo w zamian za szczerą opinię napisz do mnie tutaj.