„Zbrodnia i kara” to bez wątpienia najwybitniejsze literackie studium psychiki zbrodniarza. Dostojewski nadzwyczaj wnikliwie obrazuje motywy popełnionej zbrodni, a także wewnętrzną walkę sprawcy z dręczącymi go wyrzutami sumienia.

Dlaczego nie powinniśmy popełniać zbrodni, nawet jeśli robimy to w „dobrym” celu i nie zostaniemy złapani? Ponieważ w ten sposób tracimy możliwość mówienia prawdy. A kłamstwo jest hydrą – gdy odetniesz jej jedną głowę, odrastają trzy nowe. Tą drogą człowiek szybko trafia do piekła. 

Dostojewski pokazuje, że nie jesteśmy w stanie skręcić struktury rzeczywistości bez ponoszenia konsekwencji, nawet jeśli wydaje się to racjonalnie możliwe.